Vùng miền Tây sông nước thiên nhiên trù phú lắm cá nhiều tôm với nhiều loài sinh vật đặc trưng. Trong số này, hẳn nhiều người đã quen thuộc với loài cá bống dừa sống nơi kênh rạch, ruộng lúa, vùng nước lợ. Cá có hình thù khác biệt, thịt ngon, giàu dinh dưỡng. Vậy đặc điểm nhận diện của loài cá này là gì và từ nguyên liệu này nấu món gì cho ngon?
Nội dung bài viết
1. Đôi điều cần biết về cá bống dừa
Đối với những thế hệ già trẻ tại vùng Tây Nam Bộ, hình ảnh con cá bống dừa bơi lội dưới những ao nước, rạch, mương đã in sâu vào trong tâm trí. Những món ăn ngon chế biến từ loài cá này bình dị mà lại ngon đến lạ. Cùng khám phá một vài tin tức thú vị và lý thú về dòng cá này bạn nhé!
Nguồn gốc
Cá bống dừa được gọi với danh pháp khoa học là Oxyeleotris urophthalmus. Loài này được các nhà khoa học xếp vào phân loài cá bống, bộ cá vược. Tuy thuộc họ cá bống nhưng nó lại có nhiều điểm đặc trưng, khác biệt hẳn so với những người anh em của mình.
Hiện nay số lượng loài sống trong tự nhiên vẫn còn khá nhiều. Bên cạnh đó, nhờ mang lại giá trị kinh tế cao, là thực phẩm được nhiều người yêu thích. Dạo quanh các vùng nông thôn gần con nước ở các tỉnh miền Tây không khó để bạn tìm thấy những mô hình nuôi trồng loại cá này.
Phân bố
Cá được tìm thấy tại các vùng nước ngọt và nước lợ thuộc Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương. Một trong những lý do và người Việt Nam gọi nó là cá bống dừa là bởi vì dòng cá thích sống gần vùng trồng dừa nước.
Cụ thể chúng thường ẩn mình trong các bọng dừa, hang hốc quanh gốc dừa hay khe hở giữa các bẹ dừa nước.
Ngoại hình
Cá trưởng thành thì chiều dài cơ thể có thể đạt được từ 6,5 – 10cm. Cá biệt có nhiều cá thể có thể dài hơn 10cm nếu được sinh trưởng, phát triển trong điều kiện thích hợp. Trọng lượng cơ thể đạt từ 10 – 15g/con.
Quan sát tổng thể chúng ta có thể thấy rằng cá bống dừa có cơ thể thon dài và khá tròn trịa. Đôi mắt lồi, tròn vo, size nhỏ nằm lệch về phía sau lưng đỉnh đầu. Phần trán nằm giữa 2 con mắt rộng, bị cong lõm xuống.
Phần miệng khá tù kéo dài qua phần đuôi mắt với phần hàm dưới dài hơn hàm trên. Hàm răng sắc nhọn được bố trí thành nhiều hàng, là công cụ hữu ích để nhai và nghiền thức ăn. Ngoài ra, bên trong khoang miệng còn có phần lưỡi tròn và dẹt khá phát triển.
Phần thân cá thuôn dài, phần trước bị dẹt ngang còn phần phía sau thì dẹt theo dáng thẳng đứng. Trên lưng có hệ thống 2 chiếc vây cá phát triển, xếp thành hàng dọc. Vây thứ 1 trông khá nhỏ trong khi vây thứ hai khá lớn, to gấp 4 lần. Vây đuôi xòe rộng thành hình nan quạt trong khi đó vây bụng, vây mang và phần vây hậu môn nhỏ, kém phát triển hơn hẳn.
Điểm chung của vây cá là có độ cứng, mỏng với phần khớp nối linh hoạt, chuyển động nhịp nhàng. Các bộ phận này giúp cá bống dừa di chuyển thuận lợi trong nước và ẩn náu, giấu mình trong lớp bùn.
Xét về màu sắc thì toàn bộ cơ thể cá có màu nâu vàng hoặc nâu đỏ, xen kẽ trên thân là các dải màu nâu đậm, xám trắng tạo theo hình vân hoa đẹp mắt. Chưa hết, phần lưng có màu nâu rất đậm càng xuống phần bụng thì càng nhạt dần, thay vào đó là gam màu vàng nhạt. Phần lưng, gốc vi lưng và mặt của cá có những điểm đen kéo dài.
Thức ăn
Theo chia sẻ của những người dân chài lưới thì cá bống dừa là loài ăn tạp có tiếng. Nguồn thức ăn của chúng rất phong phú, chủ yếu thiên về các loài động vật có kích thước nhỏ, sống ở nơi nước cạn.
Loài cá này chuyên săn các động vật giáp xác nhỏ, động vật phù du và cả những phần mùn bã hữu cơ. Ngoài ra chúng còn có thể ăn cả các loài phiêu sinh thực vật.
Sinh sản
Loài cá này sinh sản cũng như phát triển với tốc độ rất nhanh chóng. Con trưởng thành có tuổi đời từ 6 – 10 tháng là đã có tuyến sinh sản phát triển vượt trội. Lúc này con đực và con cái sẽ tìm đến nhau. Sức sinh sản của chúng rất mạnh nên cá cái có thể đẻ hàng ngàn quả trứng tí hon.
??? TÌM HIỂU: Cá Bạc Má
2. Cá bống dừa nấu món gì ngon nhất?
Cá kho tiêu
Trong các cách chế biến thì cá đem kho tiêu là được nhiều người mê mẩn nhất. Với người dân miền Tây Nam Bộ, tộ cá kho với tiêu thơm nức mũi là món ngon cho bữa cơm thường nhật của gia đình mình. Cách nấu dân dã, đơn giản với vị cay nồng đặc trưng của tiêu, miếng cá đậm đà, săn chắc đưa cơm vô cùng.
Nguyên liệu
- Cá tươi
- Nước lọc
- Gia vị: tiêu xay, tiêu xanh nguyên chùm, nước màu, nước mắm, dầu ăn,…
Các bước thực hiện:
- Dùng chanh tươi và muối hạt chà xát nhẹ nhàng lên thân và đầu cá để loại bỏ phần nhớt. Sau đó dùng dao cạo vảy, móc bỏ hết phần ruột bên trong rồi đem rửa lại lần nữa.
- Cá sau khi để ráo nước thì đem tẩm ướp với gia vị quen thuộc như: tiêu xay, tiêu xanh nguyên chùm, nước màu, nước mắm,….
- Cuối cùng, xếp hết cá vào trong nồi, thêm nước lọc và kho với lửa vừa trong khoảng 4h. Vậy là đã có ngay món cá kho đậm đà, ngon nhức cái nách.
Thành phẩm:
Tộ cá kho tiêu màu bắt mắt, thơm mùi tiêu, thịt cá săn chắc, mùi đặc trưng thấm đẫm các loại gia vị ăn chung với cơm trắng thì ngon cực kỳ. Vị ngọt của cá cùng chút cay nồng của tiêu kích thích vị giác khiến bạn phải hít hà khi ăn. Chỉ cần vậy thôi cũng đủ làm người ta thêm nhớ nhất là mỗi lần đi xa.
??? XEM THÊM: Cá Quế
Cá kho nước dừa
Ngoài kho tiêu bạn cũng có thể đem loài cá này đi kho chung với nước dừa cũng ngon ngất ngây đấy nhé. Đây là món ăn đặc trưng của người dân sinh sống ở Bến Tre và thường được đem ra đãi khách mỗi khi ghé nhà chơi. Phần nước dừa ngọt thanh ngấm vào con cá làm thịt cá thêm ngọt, ngậy mùi thơm. Ăn chung với cơm nóng cân bằng vị phải biết. Thịt cá ngọt chắc thêm tiêu xay cay cay đầu lưỡi khiến thực khách ai nấy đều tốn đến cả vài chén cơm.
Nguyên liệu:
- Cá bống dừa
- Nước dừa tươi
- Các loại gia vị: nước hàng, muối, tiêu, nước mắm, dầu ăn, me chua, ớt trái,…
Cách thực hiện:
- Cá bống dừa sau khi làm sạch sẽ thì được ướp chung với các loại gia vị đã chuẩn bị như tiêu, muối, nước mắm, nước màu,…. Bạn nhớ massage toàn thân cho cá để thấm đều gia vị khi kho sẽ đậm đà hơn.
- Trong thời gian đợi cá ngấm gia vị từ 20 – 30 phút, bạn tranh thủ đi chặt dừa để lấy nước. Dừa thì nên chọn loại dừa xiêm cho nhiều nước, vị cũng ngọt thanh không bị chua.
- Đem cá đi kho cùng nước dừa với lửa nhỏ để gia vị ngấm đều vào bên trong con cá. Khi bạn thấy phần nước kho sệt lại thì có thể tắt bếp và dọn ra thưởng thức.
✘✘✘ XEM THÊM VỀ: Cá bống đục
Cá chiên giòn
Nếu bạn đã ngán với cách kho truyền thống thì món cá bống dừa chiên giòn là một sự lựa chọn đầy thú vị. Chế biến theo kiểu này không cần ướp gia vị mà đem cá trực tiếp chiên ngập dầu cho lớp da vàng ươm, giòn rụm thích mắt. Khi dọn cơm thì thêm bún, bánh tráng, rau sống nữa là ngon nhức cái nách. Món này còn ăn được cả xương nên ai ai cũng thích.
Nguyên liệu:
- Cá tươi
- Các loại gia vị: Sả, ớt, muối, dầu ăn, me chua, bột chiên,…
Cách thực hiện:
- Sả cây và ớt tươi đem đi bằm hoặc xay nhuyễn, trộn chung hỗn hợp với muối bột canh.
- Đem hỗn hợp sả + ớt + bộ canh thoa đều lên con cá đã được làm sạch sẽ cho ngấm gia vị chừng 20’. Chú ý là phải để để cho cá thật ráo mới đem đi chiên để tránh bị nổ và bắn dầu.
- Nếu muốn cá thành phẩm thêm giòn thì bạn có thể phủ ngoài 1 lớp bột chiên giòn trước khi chiên.
- Chiên cá ngập dầu với lửa vừa, đến khi phần da vàng chuyển qua màu vàng thì vớt ra
Thành phẩm:
Để thưởng thức món ăn cho đúng điệu thì cần chuẩn bị thêm một rổ rau sống, không thể thiếu chén nước mắm me. Phần cá chiên vàng giòn, thịt ngọt chắc có thể ăn luôn xương.
Cá nướng muối ớt
Ngay từ cái tên cũng đã mách cho bạn cách thức chế biến món ngon này. Cá nướng trên than củi cho mùi thơm phức, chỉ ướp với muối ớt nên vị cá vẫn được giữ nguyên vẹn. Phần thịt bên trong ẩm chứ không bị khô.
Một ngày trời mưa rả rích, tự tay nướng cá và thưởng thức cùng người thân phải nói tuyệt không gì bằng.
Nguyên liệu:
- Cá tươi sống, Muối, Ớt
Cách thực hiện:
- Khác với cách sơ chế như 3 món ở trên, với món này thì bạn không cần cạo vảy quá kỹ. Điều này giúp cho cá khi nướng có một lớp màng ngoài, thịt cá bên trong không bị cháy khét và bị ám mùi khói
- Bạn dùng những que tre thon dài vót nhọn một đầu. Sau đó, đâm xuyên dọc phần thân của cá từ miệng cho đến đuôi.
- Lấy muối và ớt tươi giã cho thật nhuyễn rồi thoa đều lên thân cá.
- Sau 20’, đem cá đi nướng trên bếp than hồng. Lúc này, nhớ trở đều 2 mặt để cá chín đều từ ngoài vào bên trong. Khi lớp da cá khô lại chuyển qua màu vàng nhạt thì đem xuống thưởng thức.
❎❎❎ ĐỌC TIẾP: Cá Trắm Cỏ
3. Mua, bán cá bống dừa ở đâu tại Hà Nội, TP. HCM?
Vị ngon của cá được nhiều người biết đến nên nhu cầu mua ở các thành phố lớn cũng tăng cao. Nhờ giao thông phát triển, mô hình nuôi mở rộng nên việc cũng cứng cũng dễ dàng hơn trước.
Nếu ở quá xa như tại thủ đô Hà Nội và các địa phương phía Bắc thì có thể mua cá đông lạnh hoặc loại phơi 1 nắng hút chân không.
Riêng tại TP. HCM, với khoảng cách địa lý gần các tỉnh miền Tây thì bạn vẫn có thể bắt gặp loài cá này tại các khu chợ hải sản lớn. Thời gian vận chuyển ngắn hơn nên cá vẫn còn khá tươi, bạn mua về chế biến đảm bảo độ ngon giống như ở dưới miền Tây.
⚠️⚠️⚠️ TÌM HIỂU THÊM: Cá Heo
4. Cá Bống Dừa giá bao nhiêu tiền 1 KG?
Tùy theo mùa cũng như tùy vào từng địa phương mà giá cả có sự chênh lệch đôi chút. Đối với các tỉnh thành miền Tây thì giá bán rẻ hơn nhiều so với tại các thành phố lớn.
Thông thường, 1kg cá bống dừa tại Bến Tre và các tỉnh miền Tây Nam Bộ được bán với giá từ 60.000 – 90.000 VNĐ/kg. Trong khi đó, tại Hà Nội và TPHCM thì loại nhỏ có giá trung bình khoảng 120.000 VNĐ/kg, còn đối với loại to là 160.000 VNĐ/kg.
